02-15-2024, 07:11 PM
HİPERTİROİDİ VE TEDAVİSİ
Hipertiroidi, tiroit bezinden aşırı tiroit hormonu salgılanmasıyla oluşan hastalıkların genel tanımıdır. Bu hastalığa “tirotoksikoz” ismi de verilir, halk arasında zehirli guatr olarak tanımlanır.
Hipertiroidiye Neden Olan Hastalıklar
• Graves hastalığı
• Toksik nodüler guatr
• Tiroit bezinin iltihaplı hastalıkları (Tiroiditler)
Graves hastalığı, hipertiroidiye yol açan tiroit bezinin otoimmün hastalığıdır. Graves hastalığında kişinin kendi bağışıklık sistemi tiroit bezlerine saldırır ve bu da tiroit bezlerinin gereğinden fazla hormon salgılamasına neden olur. Bu hastalarda “zehirli guatr”, gözlerde öne doğru çıkma-fırlama (exoftalmus) oluşabilir. Hipertiroidili hastaların çoğunu graves hastaları oluşturur. Tiroit hormonu üreten tiroit nodülleri sıcak nodül olarak adlandırılırlar. Sıcak nodüller hipertiroidili hastaların %5’ini oluştururlar. Tiroit bezinin iltihabi durumlarını tanımlayan tiroidit sırasında da hipertiroidi gelişebilir.
Hipertiroidili Hastaların Şikâyetleri
Çarpıntı, kilo kaybı, ellerde titreme, sinirlilik, kaslarda zayıflık, gözlerde ileri doğru fırlama, kemik erimesi, ciltte incelme, nemlilik ve aşırı terleme, saçlarda dökülme, kemik erimesi gibi şikâyetler görülebilir. Hipertiroidi hastaları tedavi edilmezse kilo kaybı devam eder; kalpte ritim bozukluğu, kalp yetmezliği ve vücutta herhangi bir enfeksiyon sırasında tiroit krizi ve buna bağlı şok ve ölüm meydana gelebilir. Bu yüzden hipertiroidi mutlaka tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır.
Tedavi
Hipertiroidi tedavisinde 3 yöntem vardır:
İlaç Tedavisi: Hipertiroidisi olan bütün hastalara, kanda yüksek olan tiroit hormonlarını normal düzeye getirmek için önce ilaç tedavisi başlanır. İlaç tedavisi sırasında nadir de olsa ilacın yan etkisi olarak beyaz kan hücrelerinde azalma görülebilir ve karaciğer hücrelerini etkileyebilir. Bu durumda ilaçlar kesilerek hasta ameliyat veya atom tedavisine yönlendirilmelidir.
Radyoaktif İyot (Atom) Tedavisi: İlaç tedavisi alan hastaların tiroit hormonları normal seviyeye geldiği zaman ilaçlar kesilir. Ancak ilaç kesildikten sonra hastalık tekrarlarsa diğer tedavi yöntemleri olan cerrahi veya radyoaktif iyot tedavisi gündeme gelir. Atom tedavisinin adı her ne kadar ürkütücü de olsa kanser yapıcı veya üreme sistemine zararlı bir etkisi yoktur. Ancak kadınların 6 ay sonra gebe kalmalarına izin verilir. Atom tedavisi alan hastaların % 80-90’ında ilk yıl içinde kalıcı hipotiroidi (tiroit bezi yetmezliği) gelişir ve ömür boyu hormon ilacı almaları zorunluluğu vardır. Bu durumu hastaların baştan bilmeleri ve kabul etmeleri gerekir.
Radyoaktif iyot tedavisinin etki mekanizması, tiroit bezinin hormon yapımında iyot kullanmasıdır. İyodun radyoaktif formu hastaya verilince tiroit bezi bu iyodu hücre içine alarak hormon yapımı için kullanır. Hücre içine hapsolmuş radyoaktif iyot ışıma yaparak çok hormon üreten tiroit hücrelerini tahrip eder ve onların yok olmasını sağlar. Böylelikle diğer organlara belirgin zarar vermeden tedavi gerçekleştirilmiş olur.
Radyoaktif İyot Tedavi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
• Radyoaktif iyot tedavisi sonrası 15 gün çevredeki sağlıklı insanları korumak adına onlarla yakın temastan kaçınılmalıdır. Ancak aynı odada aralarında yaklaşık 2 metre mesafe bırakarak oturabilirler.
• Özellikle yeni doğan bebekler, 8 yaş altı çocuklarla ve gebe kadınlarla yakın temas yasaklanır.
• Radyoaktif iyotun süte geçmesi nedeniyle hastanın bebeği varsa emzirmesi yasaklanır.
• Tedavi veya tarama amacıyla verilen radyoaktif iyot vücuttan en çok idrar yoluyla atıldığı için tuvalet sonrası tuvalet iki kez temizlenmeli ve eller iyice yıkanmalıdır.
Cerrahi Tedavi: Hipertiroidi tedavi seçeneklerinden bir tanesi de ameliyattır. Ancak her hipertiroidinin ameliyat olması gerekmez. İlaçla veya radyoaktif iyotla da başarılı şekilde tedavi edilen hipertiroidiler vardır. İlaç tedavisine rağmen tiroit hormonları normale dönmeyen, tekrar etmiş tiroit kanseri için şüpheli bulunan ve guatrı büyük olup nefes darlığı, yutma güçlüğü gibi bazı bulguları izlenen hastalara ameliyat tavsiye edilir. Tiroit bezinin tek lobu veya tamamı ameliyatla alınır.
Kaynak
Türk Diyanet Dergisi
Uzm. Dr. Reyhan KÖROĞLU
Hipertiroidi, tiroit bezinden aşırı tiroit hormonu salgılanmasıyla oluşan hastalıkların genel tanımıdır. Bu hastalığa “tirotoksikoz” ismi de verilir, halk arasında zehirli guatr olarak tanımlanır.
Hipertiroidiye Neden Olan Hastalıklar
• Graves hastalığı
• Toksik nodüler guatr
• Tiroit bezinin iltihaplı hastalıkları (Tiroiditler)
Graves hastalığı, hipertiroidiye yol açan tiroit bezinin otoimmün hastalığıdır. Graves hastalığında kişinin kendi bağışıklık sistemi tiroit bezlerine saldırır ve bu da tiroit bezlerinin gereğinden fazla hormon salgılamasına neden olur. Bu hastalarda “zehirli guatr”, gözlerde öne doğru çıkma-fırlama (exoftalmus) oluşabilir. Hipertiroidili hastaların çoğunu graves hastaları oluşturur. Tiroit hormonu üreten tiroit nodülleri sıcak nodül olarak adlandırılırlar. Sıcak nodüller hipertiroidili hastaların %5’ini oluştururlar. Tiroit bezinin iltihabi durumlarını tanımlayan tiroidit sırasında da hipertiroidi gelişebilir.
Hipertiroidili Hastaların Şikâyetleri
Çarpıntı, kilo kaybı, ellerde titreme, sinirlilik, kaslarda zayıflık, gözlerde ileri doğru fırlama, kemik erimesi, ciltte incelme, nemlilik ve aşırı terleme, saçlarda dökülme, kemik erimesi gibi şikâyetler görülebilir. Hipertiroidi hastaları tedavi edilmezse kilo kaybı devam eder; kalpte ritim bozukluğu, kalp yetmezliği ve vücutta herhangi bir enfeksiyon sırasında tiroit krizi ve buna bağlı şok ve ölüm meydana gelebilir. Bu yüzden hipertiroidi mutlaka tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır.
Tedavi
Hipertiroidi tedavisinde 3 yöntem vardır:
İlaç Tedavisi: Hipertiroidisi olan bütün hastalara, kanda yüksek olan tiroit hormonlarını normal düzeye getirmek için önce ilaç tedavisi başlanır. İlaç tedavisi sırasında nadir de olsa ilacın yan etkisi olarak beyaz kan hücrelerinde azalma görülebilir ve karaciğer hücrelerini etkileyebilir. Bu durumda ilaçlar kesilerek hasta ameliyat veya atom tedavisine yönlendirilmelidir.
Radyoaktif İyot (Atom) Tedavisi: İlaç tedavisi alan hastaların tiroit hormonları normal seviyeye geldiği zaman ilaçlar kesilir. Ancak ilaç kesildikten sonra hastalık tekrarlarsa diğer tedavi yöntemleri olan cerrahi veya radyoaktif iyot tedavisi gündeme gelir. Atom tedavisinin adı her ne kadar ürkütücü de olsa kanser yapıcı veya üreme sistemine zararlı bir etkisi yoktur. Ancak kadınların 6 ay sonra gebe kalmalarına izin verilir. Atom tedavisi alan hastaların % 80-90’ında ilk yıl içinde kalıcı hipotiroidi (tiroit bezi yetmezliği) gelişir ve ömür boyu hormon ilacı almaları zorunluluğu vardır. Bu durumu hastaların baştan bilmeleri ve kabul etmeleri gerekir.
Radyoaktif iyot tedavisinin etki mekanizması, tiroit bezinin hormon yapımında iyot kullanmasıdır. İyodun radyoaktif formu hastaya verilince tiroit bezi bu iyodu hücre içine alarak hormon yapımı için kullanır. Hücre içine hapsolmuş radyoaktif iyot ışıma yaparak çok hormon üreten tiroit hücrelerini tahrip eder ve onların yok olmasını sağlar. Böylelikle diğer organlara belirgin zarar vermeden tedavi gerçekleştirilmiş olur.
Radyoaktif İyot Tedavi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler
• Radyoaktif iyot tedavisi sonrası 15 gün çevredeki sağlıklı insanları korumak adına onlarla yakın temastan kaçınılmalıdır. Ancak aynı odada aralarında yaklaşık 2 metre mesafe bırakarak oturabilirler.
• Özellikle yeni doğan bebekler, 8 yaş altı çocuklarla ve gebe kadınlarla yakın temas yasaklanır.
• Radyoaktif iyotun süte geçmesi nedeniyle hastanın bebeği varsa emzirmesi yasaklanır.
• Tedavi veya tarama amacıyla verilen radyoaktif iyot vücuttan en çok idrar yoluyla atıldığı için tuvalet sonrası tuvalet iki kez temizlenmeli ve eller iyice yıkanmalıdır.
Cerrahi Tedavi: Hipertiroidi tedavi seçeneklerinden bir tanesi de ameliyattır. Ancak her hipertiroidinin ameliyat olması gerekmez. İlaçla veya radyoaktif iyotla da başarılı şekilde tedavi edilen hipertiroidiler vardır. İlaç tedavisine rağmen tiroit hormonları normale dönmeyen, tekrar etmiş tiroit kanseri için şüpheli bulunan ve guatrı büyük olup nefes darlığı, yutma güçlüğü gibi bazı bulguları izlenen hastalara ameliyat tavsiye edilir. Tiroit bezinin tek lobu veya tamamı ameliyatla alınır.
Kaynak
Türk Diyanet Dergisi
Uzm. Dr. Reyhan KÖROĞLU