03-09-2024, 11:29 PM
Bozuk paraların kenarları niçin tırtıllıdır?
Özellikle kağıt para devrinden önce, alışverişte kullanılan paralar altın ve gümüş
içeriyorlardı. Her devirde olduğu gibi, o devirde de bulunan bazı düzenbazlar, bu
paraları kenarlarından kazı(Zeker), çok az miktarda da olsa, bu değerli madenleri
biriktiriyor, parayı da tekrar kullanabiliyorlardı.
O devirlerde tüccarlar, parayı tartıyorlar ve ağırlığı eksikse kabul etmiyorlardı.
Tabii, para da elinizde kalıyordu. Antik para kataloglarında dikkat ederseniz,
paraların büyük bir kısmının tam yuvarlak olmadığını görürsünüz.
Bu sorunu çözmek ve halkı eksik paraya karşı korumak için bozuk paraların
kenarları tırtıllı yapılmaya başlandı. Bu tırtıllar sayesinde paranın kenarının
kazındığı hemen belli oluyordu ve kenarı kazınmış parayı kimse almıyordu.
Bu adet günümüze kadar devam etti. Artık içinde değerli bir maden
bulunmamasına rağmen, bozuk paralarımızın kenarlarında ya tırtıl ya da bir
yazı vardır.
Günümüzde madeni paralar 'bozukluk' veya 'ufaklık' adı altında sadece
küsuratları ödemede kullanılıyor. Bozuk paralar da para olma niteliklerini
kanundan almalarına rağmen, kullanılmalarında bazı sınırlamalar vardır.
Gerek kağıt, gerekse madeni para olsun, her ikisiyle de yapılan ödemeleri kabul
etmemek mümkün değildir. Buna 'Kanuni Tedavül Mecburiyeti' denilir ki, kağıt
paralarda bu mecburiyet sınırsızdır. Ödenen miktar ne kadar büyük olursa
olsun, bunu karşı taraf kabul etmek mecburiyetindedir.
Madeni paraların ise mecburiyeti sınırlıdır. En çok üzerlerinde yazan değerin 50
katını tamamen bozuk para ile ödeyebilirsiniz. Örneğin 50 bin liralıklarla, 2,5
milyona kadar ödemelerinizi yapabilirsiniz ama daha fazlasını da bozuk para ile
ödeme isteğinizi karşı taraf kabul etmeyebilir.
Kağıt paraların Merkez Bankası tarafından basıldığı bilinir de, madeni paraları
Maliye Bakanlığı'nın çıkardığı pek bilinmez. Madeni paraların toplam para stoku
içindeki oranı da yaklaşık yüzde l civarındadır.
Hiç dikkat ettiniz mi? İnsan yüzleri kağıt paralarda önden, madeni paralarda ise
yandandır. Madeni paralarda yer çok küçük olduğundan, kabartma tekniği ile
bir yüzün tam detayını vermek mümkün olamamaktadır. Yandan bir profil kişiyi
daha iyi tanınır kılmaktadır
Kaynak
Lüzsumsz Bilgiler Ansiklopedisi
Özellikle kağıt para devrinden önce, alışverişte kullanılan paralar altın ve gümüş
içeriyorlardı. Her devirde olduğu gibi, o devirde de bulunan bazı düzenbazlar, bu
paraları kenarlarından kazı(Zeker), çok az miktarda da olsa, bu değerli madenleri
biriktiriyor, parayı da tekrar kullanabiliyorlardı.
O devirlerde tüccarlar, parayı tartıyorlar ve ağırlığı eksikse kabul etmiyorlardı.
Tabii, para da elinizde kalıyordu. Antik para kataloglarında dikkat ederseniz,
paraların büyük bir kısmının tam yuvarlak olmadığını görürsünüz.
Bu sorunu çözmek ve halkı eksik paraya karşı korumak için bozuk paraların
kenarları tırtıllı yapılmaya başlandı. Bu tırtıllar sayesinde paranın kenarının
kazındığı hemen belli oluyordu ve kenarı kazınmış parayı kimse almıyordu.
Bu adet günümüze kadar devam etti. Artık içinde değerli bir maden
bulunmamasına rağmen, bozuk paralarımızın kenarlarında ya tırtıl ya da bir
yazı vardır.
Günümüzde madeni paralar 'bozukluk' veya 'ufaklık' adı altında sadece
küsuratları ödemede kullanılıyor. Bozuk paralar da para olma niteliklerini
kanundan almalarına rağmen, kullanılmalarında bazı sınırlamalar vardır.
Gerek kağıt, gerekse madeni para olsun, her ikisiyle de yapılan ödemeleri kabul
etmemek mümkün değildir. Buna 'Kanuni Tedavül Mecburiyeti' denilir ki, kağıt
paralarda bu mecburiyet sınırsızdır. Ödenen miktar ne kadar büyük olursa
olsun, bunu karşı taraf kabul etmek mecburiyetindedir.
Madeni paraların ise mecburiyeti sınırlıdır. En çok üzerlerinde yazan değerin 50
katını tamamen bozuk para ile ödeyebilirsiniz. Örneğin 50 bin liralıklarla, 2,5
milyona kadar ödemelerinizi yapabilirsiniz ama daha fazlasını da bozuk para ile
ödeme isteğinizi karşı taraf kabul etmeyebilir.
Kağıt paraların Merkez Bankası tarafından basıldığı bilinir de, madeni paraları
Maliye Bakanlığı'nın çıkardığı pek bilinmez. Madeni paraların toplam para stoku
içindeki oranı da yaklaşık yüzde l civarındadır.
Hiç dikkat ettiniz mi? İnsan yüzleri kağıt paralarda önden, madeni paralarda ise
yandandır. Madeni paralarda yer çok küçük olduğundan, kabartma tekniği ile
bir yüzün tam detayını vermek mümkün olamamaktadır. Yandan bir profil kişiyi
daha iyi tanınır kılmaktadır
Kaynak
Lüzsumsz Bilgiler Ansiklopedisi