Zemzem Nedir? Zemzem Suyu ve Zemzem Kuyusu Hakkında Bilgiler
Zemzem (Zemzem kuyusu, Arapça:زمزم), Suudi Arabistan'da Mekke'de Kâbe'nin 20 m doğusundaki su kaynağı ve kuyusu. Hac ve Umre ziyaretleri sırasında milyonlarca Müslüman tarafından içilmekte ve hediye edilmek üzere memleketlerine götürülmektedir.
Etimoloji
Zemzem, Arapça; belirsiz ses, yüksek olamayan ses, titreme, vızıltı gibi anlamlara gelir. Ayrıca bol, bereketli doyurucu su anlamına da gelir. Güvenilir olmayan bir görüşe göre de Kıptîce veya Yunanca bir kelimedir ve yavaş ak ve dur manasına gelir.[1]
İnanç
Zemzem Müslümanlar tarafından kutsal kabul edilmektedir. İslami inanca göre; Peygamber İbrahim, eşi Hacer ve küçük oğlu İsmail'i çöle bırakmıştır. Yiyecekleri ve suları bittiğinde Hacer, Sefa ve Merve tepeleri arasında koşarak su arar. Bu sırada toprağı eşeleyen İsmail bir su kaynağı bulur. Bunun üzerine çıkan suyun yitip gideceğinden endişe eden Hacer “Zem-Zem!” (Dur-Dur!) diye bağırmıştır.[2] Hacer, çıkan suyun etrafını çevirip biriktirmiş, bu sudan kırbasını doldurmuş, kendisi de içmiştir.[1] Hac ve umre yapan Müslümanlar Hacer'in anısına Safâ ve Merve tepeleri arasında yedi defa hızlı adımlarla yürürler, buna say denir.
Zemzem'in adı Kuran'da geçmez, fakat hadislerde sıkça geçer. İslami ritüele göre; diğer içeceklerin tersine Zemzem ayakta[3] ve Kabe'ye dönerek içilir.
Kaynağı ve bileşimi
Çevresi oldukça kurak olan Mekke'de bu suyun kaynağının 2000 m yüksekliğindeki Taif Dağı çevresindeki yağışlar olduğu kabul edilir.[1]
Zemzem suyunun değişik kaynakların bileşimi olduğu görüşü kabul edilir. Yakın çevresindeki kaynak sularının mineral oranı, dengesi gibi özellikleri Zemzem'e benzemez. Suyun yıllara göre tadı değişir. Bu fark Zemzem'i besleyen üç kaynaktan hangisinden daha fazla su geldiği ile ilgilidir.[3] Yapılan bir araştırmada saniyede 18,5 litre çekildiğinde kendini yenileyebilmektedir. İçeriğinde tuz olmasına rağmen içilirken tatlıdır.
Zemzem kuyusu, birinci bölümü 12.80 m olan, kayaların içine doğru 17.20 m'lik iki bölümden, toplam 30 metredir. Günümüzde su modern yöntemlerle çıkarılıp, ultraviyole ışınlar ile dezenfekte edilip, kullanıma sunulmaktadır.[4] Yakın zamana kadar Zemzem kuyusuna ulaşılıyordu. Tavaf alanının ortasında kalan Zemzem kuyusu, Tavaf'ı engellediği gerekçesiyle üzeri kapatılmıştır. Bu yerdeki Zemzem yazısı da bazı hacıların burayı fazla ilgi göstermesi üzerine kaldırılmıştır.[5]
Mineral konsantrasyonu
as reported by researchers at King Saud University[6]
mineral konsantrasyon
mg/L oz/cu in
Sodyum 133 7,7×10-5
Kalsiyum 96 5,5×10-5
Magnezyum 3.888 0,002247
Potasyum 433 0,000250
Bikarbonat 1.954 0,001129
Klorür 1.633 0,000944
Florür 072 4,2×10-5
Nitrat 1.248 0,000721
Sülfat 1.240 0,00072
Toplam çözünmüş katılar 835 0,000483
Zemzem, Allah’ın Hz. Hacer ve oğlu Hz. İsmail’e ihsan ettiği mübarek suyun adıdır.
Hz. İbrahim, Allah’tan aldığı vahiy ile eşi Hacer ve henüz süt emmekte olan oğlu İsmail’i Zemzem’in bugünkü yerine bırakıp gider. Henüz Kâbe yapılmadığı ve Mekke şehri kurulmadığı için orada yaşayan birileri de yoktur.
ZEMZEM SUYU'NUN ÇIKIŞI
Rivayetlere göre Hz. İbrahim, onları bırakarak bir şey söylemeden geri dönüp gitmek üzere hareket edince Hz. Hacer, ona kendilerini böyle bırakarak nereye gittiğini sorar. Fakat İbrahim (a.s.), birkaç defa tekrarlanan bu soruya cevap vermez. Bunun üzerine Hz. Hacer, ona bunu kendisine Allah’ın mı emrettiğini sorar. İbrahim (a.s.)’den ‘Evet’ cevabını alınca, büyük bir teslimiyetle ‘Mademki Allah (c.c.) bunu emretti. O bizi korur, bizi burada zayi etmez’ der.
İbrahim (a.s.), oradan ayrılarak ‘Seniyye’ diye adlandırılan yere gelince şöyle dua eder:
“Ey Rabbimiz! Ben çocuklarımdan bir kısmını, senin kutsal evinin (Kâbe) yanında tarıma elverişli olmayan bir vadiye yerleştirdim. Bunu yaptım ki Rabbim, namazı kılsınlar! İnsanların gönüllerini onlara meylettir ve çeşitli ürünlerden onlara rızık ver ki şükretsinler!” (İbrahim sûresi, âyet: 37)
Çok geçmeden yanındaki suyu biten Hz. Hacer, yavrusuna su bulabilmek için, annelik sevgisi ve şefkatiyle sağa sola koşuşturmaya başlar. Su temin edebilecek birilerini görebilir miyim diye Safâ ve Merve diye bilinen bu iki tepe arasında gidip gelir. İki tepe arasındaki vadiye indiği zaman çocuğunu göremediği için orayı koşarak geçer. Bu su arayış, ilahî iradenin hemen Kâbe’nin yanı başından Zemzem suyunu ikram etmesine kadar devam eder.
Zemzem, halen Kâbe’nin 20 m. kadar doğusunda, Makam-ı İbrahim’e yakın bir yerde bulunan tavaf alanının altındaki kuyudan çıkmaktadır. 2003 yılında, tavaf alanını genişletmek amacıyla Zemzem kuyusuna iniş yeri kapatılmış, bunun yerine tavaf alanı etrafındaki Zemzem içme yerleri çoğaltılmıştır.
Hz. Peygamber’in Zemzem hakkında: “Zemzem ne niyetle içilirse o yararı sağlar” ( İbn Mâce, Menasik, 78) buyurduğu rivayet edilmektedir. Çeşitli rivayetlerde onun şifa verici özelliği anlatılmıştır. Medine’ye hicret ettikten sonra Hz. Peygamber’in Mekke’den Zemzem suyu getirttiği de nakledilmektedir. Zemzem içerken, “Allah’ım! Senden yararlı ilim, bol rızık ve her dert için şifa istiyorum” diye dua edilir.
Kişi, tıpkı Hz. İbrahim ile oğlu İsmail’in Kâbe’yi ibadet için temizledikleri gibi, tavaf ederken gönül evi olan kalbini takva ile tertemiz yapar. Kalbindeki kirleri yıkar, yakar, yok eder ve Zemzem suyuna gelir. Orada ise bu defa o mübarek su ile midesini temizler. Bir daha haram lokma, şüpheli rızık girmeyecek hâle gelinceye kadar arındırır. Nefsini, açgözlülüğünü doyuracak kadar içer. Haramdan beslenme hastalığına şifa verecek kadar doyasıya içer. Tamahkâr nefsi susuncaya, vicdanı takva kararını duyuncaya, ruhu onunla doyunca-ya kadar içer. Böylece, o mübarek yerlerde Yüce Allah’a söz verdikten sonra bir lokma da olsa, Zemzem’le pak eylediği midesini ifsat etmemeye, kazancını haramlarla kirletmemeye, çocuklarını haksız kazançla beslememeye söz vererek içer bu arınma suyunu.
Zemzem Suyu: 4000 Senelik Kutsal Mucize
Müslümanlar için manevi açıdan oldukça değerli olan pek çok unsur vardır. Bu unsurlardan biri de kutsal topraklarda yer alan zemzem suyudur. Sizlere zemzem suyu mucizesi hakkında merak edilen soruları yanıtladığımız bir yazı hazırladık.
Mekke ve Umre ziyaretine gidip de zemzem suyu getirmeden dönen kişi sayısı çok azdır. Her derde deva olarak bilinen zemzem suyunun özellikleri ve zemzem suyunun faydaları şimdi sizinle bu satırlarda tanışacak. Zemzem suyuna dair merak ettiğiniz sorular varsa mutlaka yazımızı gözden geçirmelisiniz.
Zemzem Suyu Nedir?
Zemzem suyu Kâbe’nin 20 metre kadar doğusunda, Makam-ı İbrahim’e yakın bir konumda bulunan tavaf alanının altındaki kuyudan çıkan kutsal bir sudur.
Zemzem suyunun şifaları üzerine yapılan araştırmalar arttıktan sonra 2003 yılında, tavaf alanını genişletmek amacıyla Zemzem kuyusuna iniş yeri kapatılmıştır. Bu iniş noktası yerine tavaf alanı etrafındaki Zemzem içme yerleri çoğaltılmış ve genişletilmiştir. Böylece daha çok kişi zemzem suyundan faydalanmaya başlamıştır.
Zemzem suyu hikayesi ise duyanları oldukça etkilemektedir. Rivayete göre zemzem suyunun öyküsü şöyledir:
Hz. Hacer, bir gün çölün ortasında çocuklarıyla susuz kalmıştır. Çocuklarına su vermek için annelik duygularının da etkisiyle Safa ve Merve tepeleri arasında koşturup durmuştur. 7 defa koşturup durmasının ardından Cebrail yardımıyla bir kuyu kazılmıştır. Cebrail tarafından açılan kuyudan öyle bir su fışkırmıştır ki; Hz. Hacer bu suyun birikmesi için önünü kesmiştir ve suyu biriktirmiştir. Hz. Hacer çıkan suyu görünce “dur dur” diyeceği yerde “zem zem” demiştir ve günümüze kadar bu bereketli suyun adı zemzem suyu olarak kalmıştır. Bazı kaynaklara göre zem zem; dur anlamına gelmektedir.
Zemzem suyu özellikleri arasında hangi niyetle içilirse ona fayda olacağı yer alır. Hatta Hz. Peygamber’in Zemzem hakkında: “Zemzem ne niyetle içilirse o yararı sağlar” ( İbn Mâce, Menasik, 78) hadisi de vardır.
Bu suyun neden bu kadar önemli olduğunu merak ediyorsanız sizlere bir bilgi daha verelim. Hz Aişe’den rivayet edildiğine göre Peygamber Efendimiz Mekke’den ayrıldığı zamanlarda yanında zemzem suyu bulundururdu. Bu sudan içerek şifa bulurdu.
Zemzem suyu neredeyse 4000 senedir durmadan akan bir sudur. Bundan ötürü zemzem suyunun bereketli olduğu ifade edilir.
Yapılan araştırmalara göre zemzem suyunun bakteri içermeyen ve hastalıkları iyileştiren bir özelliği olduğu açıklanmıştır.
Hemze, Tayyibe, Tahire, Şarabü’l-ebbar olarak da bilinen zemzem suyu Mekke bölgesinde Harem-i Şerif’te bulunmaktadır.
Zemzem suyunun kuyusu bir huniyi andırmaktadır.
Tuz ve mineral dengesi iyi derecede olan zemzem suyu, kurak yerden çıkmasına rağmen oldukça içilir bir tada sahiptir.
Zemzem Suyu Nasıl İçilir?
Zemzem suyu kutsal bölgeden getirildiği için özellikle bir içme şekli vardır. Öncelikle içilirken bir dua edilmesi gerekir. Bu dua ise şöyledir:
Okunuşu: “Allahümme inni es’elüke ilmen nafian ve rizkan vesian ve şifeen min külli dein vesegamin bi rahmetike yâ erhamerrahimîn”
Anlamı: “Ey merhametlilerin en merhametlisi olan Allahım senden, menfaat veren (yararlı ) ilim, geniş rızık ve her dert ve hastalıktan şifa niyaz ederim.”
Zemzem suyunun ayakta içilmesi de bilinen bir bilgidir. Peki, zemzem suyu neden ayakta içilir?
Hz. Muhammed zemzem suyunu içerken ayakta olduğu için bu suyu içenlerin ayakta içmesi görülmektedir.
Bu bilgiyi destekleyen hadis ise şöyledir.
İbni Abbas (radiyallahu anh) şöyle der: “Ben Resulullah’a (aleyhisselatü vesselam) Zemzem ikram ettim, ayakta içti.” (Müslim, Eşribe: 117; İbni Mâce, Eşribe: 21)
Zemzem suyunu gün içinde dilediğiniz anda içebilirsiniz. Tıpkı içme suyu içer gibi tüketebilirsiniz.
Zemzem Suyunun Özellikleri ve Faydaları Nelerdir?
Zemzem suyu her derde deva niyetine içilir. Özellikle de ağrı kesici özelliği olduğu bilinir.
Bağırsaklarda oluşan parazitleri temizleme görevi var.
Saçların beslenmesini ve dökülmesini önler.
Ağız içinde oluşacak bakteriyi önler. Diş çürümesine engel olur.
Kan dolaşımını rahatlatan zemzem suyu, tansiyon dengeler.
Doyurucu bir özelliği olan zemzem suyu sayesinde gün içinde açlık hissi bastırılır.
Hz. Hacer, zemzem suyunu içtikten sonra çocuklarını emzirmiştir. Bu nedenle zemzem suyunun süte etkisi olduğu bilinmektedir.
Kanserli hücrelerin vücuda girmesini önleme görevi vardır.
Vücudun bağışıklık sistemini güçlendirir.
Hücre yenilenmesine destek olacağı için yaşlanmaya karşı bir koruyucu olarak içilebilir.
Zemzem Suyu pH Değeri
Zemzem suyu sağlık açısından oldukça faydalı olan bir sudur. Yapılan incelemelere göre zemzem suyunun ph değeri 10 olarak tespit edilmiştir.
Böbrekleri ve bağırsakları yormayan, bedene kuvvet veren bir etkisi vardır.
Zemzem Suyu Çoğaltılır Mı?
Zemzem suyunun çoğaltılması son zamanlarda yapılan en yaygın uygulamadır. Zira bu durumun yapılması dinen uygun görülmez.
Mekke’den getirilen zemzem suyunu bir başka içme suyuna ekleyip miktarını artırarak evinizde içebilirsiniz.
Ancak ticari açıdan böyle bir ekleme yaparsanız dinen günah sayılacağı için uygun görülmez.
Zemzem Suyu Bozulur Mu?
Merak edilen bir diğer soru da zemzem suyu bozulur mu konusudur. Zemzem suyunun kendine has bir koruma gücü olduğu için şişe içinde 10 sene dursa da bozulmaz.
Yine de zemzem suyunun tadını korumak için güneş altında bırakmamanız önerilir.
Kaynak ve Dipnotlar
Wikipedia
İslam ve İhsan
nefisyemektarifleri
Kar©glan Başağaçlı Raşit Tunca
